ZDROWIE - Ciężka sprawa OTYŁOŚĆ
14 listopada 2018
CIĘŻKA SPRAWA - OTYŁOŚĆ
OTYŁOŚĆ NIE JEST TYLKO DEFEKTEM KOSMETYCZNYM - TO CHOROBA, CENA ZA PRZEJADANIE SIĘ I GODZINY SPĘDZONE PRZED TELEWIZOREM. WYSOKA CENA: OBCIĄŻONY ORGANIZM W PEWNYM MOMENCIE PRZESTAJE SOBIE RADZIĆ ZE ZŁOGAMI TKANKI TŁUSZCZOWEJ...
Prawie cztery kilometry naczyń krwionośnych - tyle znajduje się w każdym kilogramie tłuszczu, który przybywa. Serce osoby otyłej ma więc do obsłużenia sieć naczyń dłuższą o dziesiątki tysięcy kilometrów niż serce człowieka o prawidłowej masie ciała. Sprawną pracę organizmu zakłócają też m.in.: stłuszczona wątroba, cukrzyca, uszkodzone nerki, choroby układu krążenia, nadciśnienie, zwyrodnienia stawów i kręgosłupa, zaburzenia hormonalne... A zaczyna się niewinnie - żeby przybrać dodatkowy kilogram, wystarczy pochłonąć zbędne 6-7 tysięcy kcal. Rozkosze podniebienia trwają krótko, ale ich przykre konsekwencje są długotrwałe. I nieuniknione - chyba że np. przepłyniesz kilkadziesiąt długości basenu. Jeśli jednak sport głównie oglądasz na ekranie telewizora, łatwo możesz nabawić się otyłości. A wraz z nią masy problemów.
OTYŁOŚĆ TO WIĘCEJ NIŻ NADWAGA - próg otyłości przekraczasz, gdy zawartość tłuszczu w całkowitej masie ciała osiąga 25 proc. (u kobiet) i 20 proc. (u mężczyzn). Ludzi, którzy osiągnęli ten pułap, jest coraz więcej. Problemy z tyciem zwykle zaczynają się w wieku średnim. Tempo przemiany materii spada, a ciało się powiększa (na rok o ok. 0,5-1,5 kg) - wtedy sukcesem jest już stabilizacja wagi. Jednak coraz częściej na otyłość zapadają ludzie młodzi, a nawet dzieci. - Przyczynia się do tego łatwy dostęp do fast foodów i napojów gazowanych. Do tego słodycze i nawyk niejedzenia śniadania - podsumowują Beata Prusińska i Emilia Borzym, dietetyczki z punktu Naturhouse w Blue City w Warszawie. - Przerażające skutki otyłości musimy uświadomić ludziom młodym, którzy powtarzają, że należy siebie akceptować - apeluje Emilia Borzym. - Nie można mówić osobom otyłym, że mają siebie lubić takimi, jacy są, bo mają wtedy wymówkę, żeby pozostać grubym. Trzeba powtarzać, że otyłość wiąże się z wieloma chorobami, które w efekcie mogą prowadzić do śmierci - dodaje.
ŻYJEMY DOSTATNIO I SYTO, ale często płacimy za to otyłością i powiązanymi z nią chorobami. Kilka tysięcy lat temu obfite posiłki były luksusem. Nasi przodkowie najadali się więc na zapas, a organizm magazynował nadmiar energii na gorsze czasy. I dziś, choć nie ma już takiej potrzeby, tę skłonność do objadania się wciąż mamy „zakodowaną". I z przyjemnością ją realizujemy. A to prosta droga do otyłości. - Cukrzyca, nadciśnienie, hiperlipidemia, czyli wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów to klasyczny zestaw, który ma osoba z otyłością rzędu 30-40 kg. To są skojarzone choroby, które występują równolegle - mówi Beata Prusińska. Dla otyłości charakterystyczny jest tzw. zespół metaboliczny, na który składają się m.in. kamica pęcherzyka żółciowego, stłuszczenie wątroby, zespół bezdechu sennego. Stłuszczona wątroba to bardzo poważne obciążenie organizmu. Zakłóca gospodarkę wewnętrzną, co przyczynia się do rozwoju procesów miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Na ich ściankach powstają tzw. blaszki miażdżycowe. Gdy oderwą się od ścianki, mogą spowodować zawał lub udar mózgu. Wśród osób otyłych często zdarzają się zaburzenia gospodarki węglowodanowej, w tym cukrzyca - ok. 70 proc. chorych to ludzie otyli. - W przypadku klientów chorych na cukrzycę najważniejsze jest przyzwyczajenie ich do regularnych posiłków - mówi Emilia Borzym. - Podstawową zmianą jest też wyłączenie słodyczy. Z kolei przy hiperlipidemiach trzeba wyeliminować wieprzowinę i tłuste mięso. Niekoniecznie tłuste wizualnie - ale wiadomo, że wieprzowina ma większą zawartość tłuszczu niż indyk czy cielęcina. Trudno jest też przeforsować odstawienie alkoholu, co jest niezbędne np. przy nadciśnieniu - mówi Beata Prusińska.
MIAŻDZYCA I CUKRZYCA bardzo obciążają ustrój organizmu osoby otyłej. A przecież serce musi pracować ze zdwojoną siłą - zaopatruje w tlen ogromną powierzchnię. Dlatego pracuje szybciej, ale wtedy jego efektywność spada (każdorazowo pompuje mniej krwi). Takie utrzymujące się latami przeciążenie prowadzi do zwyrodnienia mięśnia sercowego, niekiedy również do zaburzeń rytmu serca. Zastawki serca stają się nieszczelne, przez co część krwi tłoczonej do tkanek zaczyna się cofać. Pogłębia to stan niedotlenienia organizmu. Dodatkowo sercu trudniej pompować krew dlatego, że jest otoczone tkanką tłuszczową. W takiej sytuacji może dojść do niewydolności krążenia - skrajnego niedokrwienia i niedotlenienia organizmu. Obrzęki nóg, duszności, upośledzenie funkcji wątroby - to typowe objawy niewydolności krążenia, do której prowadzi długotrwała otyłość. Otyłość to również czynnik sprzyjający pojawieniu się nadciśnienia tętniczego - według różnych szacunków 30-65 proc. osób z nadciśnieniem to ludzie otyli. - Zasady naszej diety pomagają rozwiązać wiele już istniejących problemów zdrowotnych osób otyłych: po wprowadzeniu regularnych posiłków oraz dużej ilości warzyw do menu część chorób powiązanych z otyłością jest w stanie się cofnąć - dodaje Emilia Borzym. - Ja staram się uświadamiać, że odchudzanie to działanie długofalowe, które jeśli nie przyniesie widocznych skutków w ciągu tygodnia, to na pewno w ciągu roku czy dwóch lat będą one zauważalne - dodaje Beata Prusińska.
DUŻY BRZUCH nie tylko wygląda nieestetycznie - przede wszystkim zakłóca prawidłową pracę organizmu. Uciska przeponę, która unosi się i usztywnia, a to spłyca oddech i utrudnia wymianę gazową w płucach. Ponieważ dolna część płuc często jest uciśnięta przez tkankę tłuszczową brzucha, czynna powierzchnia oddechowa płuc się zmniejsza. A przez to zakłóceniu ulega praca serca i całego układu krążenia, który staje się mniej wydolny. U osób otyłych organizm często jest przewlekle niedotleniony, co przekłada się na spadek jego odporności. Niedobór tlenu hamuje obronny odruch kaszlu, odkrztuszania wydzieliny oskrzelowej, który służy oczyszczaniu oskrzeli. To właśnie m.in. dlatego typowa dla mężczyzn otyłość brzuszna (typu „jabłko"), czyli odkładanie się nadmiaru tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha, jest groźniejsza niż charakterystyczna dla kobiet otyłość typu „gruszka" (pośladkowo-udowa). Otyłość brzuszną stwierdza się u osób, których obwód w talii przekracza 88 cm u kobiet i 102 cm u mężczyzn.
NADMIAR TŁUSZCZU obciąża stawy i kości. Z powodu zbyt dużego nacisku na okolicę krzyżową spłaszczają się przeciążone krążki międzykręgowe, a to skutkuje dyskopatią oraz objawami rwy kulszowej. Zwyrodnieniom kręgosłupa towarzyszą często podobne zmiany w obrębie stawów biodrowych i kolanowych - chrząstki wyściełające stawy nieodwracalnie się ścierają. Ogromnie przeciążone są również stopy osób otyłych, a także stawy skokowe. Otyłość obciąża układ kostny, może też doprowadzić do niepełnosprawności, zwłaszcza że osoby otyłe zażywają mało ruchu. U ludzi otyłych częściej występują też nowotwory - u kobiet zwłaszcza rak piersi i trzonu macicy, a u mężczyzn - rak okrężnicy i gruczołu krokowego. Również rak jelita grubego to choroba często towarzysząca otyłości. Nowotwory są wywoływane przez te same czynniki: nieodpowiednia dieta i mała aktywność fizyczna. - Inną częstą chorobą kojarzoną z otyłością są problemy z woreczkiem żółciowym: część osób, które do nas przychodzą, ma wycięty woreczek, część ma kamienie. U osoby, która zgłasza obecność kamieni w woreczku żółciowym, tłuszcz w diecie trzeba zmniejszać wolniej niż u osoby zdrowej. Jeśli ograniczymy tłuszcz zbyt szybko, żółć w woreczku żółciowym zgęstnieje, co doprowadzi do powstania nowych kamieni, które mogą zatkać przewód żółciowy i wywołać stan zapalny - wyjaśnia Emilia Borzym.
OTYŁOŚĆ OBNIŻA JAKOŚĆ ŻYCIA i nawet tych otyłych, którzy są pogodni i nie narzekają, prędzej czy później dotkną problemy zdrowotne. Wiele osób otyłych nie uświadamia sobie jednak powagi sytuacji, a dla części ważniejsze są estetyczne aspekty ich przypadłości, czyli nieatrakcyjny wygląd. Nieproporcjonalna sylwetka, rozstępy, tłusta cera, przetłuszczające się włosy, rozmaite wykwity skórne - to typowe problemy związane z wizualną stroną otyłości. Nadmiernej potliwości czy obniżonej sprawności fizycznej też zwykle nie da się ukryć. Wygląd sprzeczny z obowiązującym kanonem urody, niska samoocena, kompleksy mogą również poważnie utrudniać kontakty z płcią przeciwną i znalezienie partnera. Lęk przed oceną, wstyd, podejrzenia o zdradę, unikanie kontaktów seksualnych - takie sytuacje nie są rzadkością w związkach osób otyłych. Otyłość może być przyczyną poważnych problemów także w sferze seksualnej. Zmiany w naczyniach krwionośnych związane z cukrzycą, a także zaburzenia produkcji hormonów płciowych, spadek stężenia testosteronu we krwi zazwyczaj osłabiają libido u obu płci, a u mężczyzn obniżają potencję i powodują problemy z erekcją. Dodatkowo sprawność seksualną może zmniejszyć przyjmowanie niektórych leków na choroby współwystępujące z otyłością, np. przeciw nadciśnieniu tętniczemu. U kobiet otyłych często występują też schorzenia związane z układem rozrodczym, m.in. upośledzenie płodności. Nieakceptowany wygląd, lęk o własne zdrowie, poczucie braku akceptacji i odrzucenia - wszystko to sprawia, że osoba otyła często boryka się ze stanami obniżonego nastroju, depresyjnymi. Zdarza się też, że ludzie wytykają osoby otyłe palcami, przypisują im określone cechy, np. lenistwo czy powolność. Z powodu tych stereotypów otyłemu trudniej znaleźć pracę - pracodawcy często obawiają się, że będzie dużo chorować i obciąży zakład pracy nadmiernymi kosztami, a także że nie będzie dobrze reprezentować firmy. Otyłość może negatywnie wpływać na psychikę, ale to w głowie tkwi klucz do pozbycia się jej i do nowego, zdrowszego życia. Przede wszystkim uświadom sobie, że to, co jesz, bezpośrednio przekłada się na stan twojego zdrowia. Do decyzji o odchudzaniu trzeba dojrzeć samemu. Warto chudnąć dla poprawy zdrowia, a nie dla czyjejś akceptacji. Ta sztuka udaje się nielicznym. Szczęśliwcom? Nie, osobom, które wzięły sobie zasady zdrowego odżywiania do serca i konsekwentnie realizują nowy sposób na życie. Niestety, często to dopiero poważne schorzenia związane z otyłością zmuszają do podjęcia decyzji o odchudzaniu. Kiedy więc staniesz na wadze i stwierdzisz, że znowu przytyłaś, nie martw się tym, że nie zmieścisz się w swoją ulubioną sukienkę. To twój najmniejszy problem. Bo zyskując kilogramy, tracisz przede wszystkim zdrowie.
PLAGA OTYŁOŚCI
Obecnie na świecie ok. 1 miliarda ludzi cierpi z powodu otyłości, ale ich liczba szybko rośnie - naukowcy coraz częściej wspominają o pandemii otyłości. Niektórzy twierdzą nawet, że z powodu masowej otyłości i jej następstw przeciętna długość życia, która w wielu rozwiniętych krajach przekracza 80 lat, wkrótce może drastycznie się skrócić. Jeśli bowiem na otyłość będą zapadały dzieci, ich organizmy bardzo szybko się „zużyją". To, co jeszcze 20 lat temu było wyjątkiem, powoli staje się normą. WHO szacuje, że w 2030 r. w USA odsetek osób otyłych wyniesie 41 proc. (w 2010 r. - 20 proc.). Wkrótce co trzeci dorosły mieszkaniec USA będzie chory na cukrzycę. Już dziś w USA więcej osób umiera z powodu następstw otyłości niż w wyniku palenia tytoniu. W Europie na otyłość cierpi duży odsetek Włochów, Greków, Czechów i Niemców. Społeczeństwami wyjątkowo szczupłymi są mieszkańcy Chin, Japonii, Australii, Nowej Zelandii, a w Europie - Szwecji. Leczenie otyłości to jedno z najważniejszych wyzwań XXI w.
OTYŁOŚĆ W LICZBACH
- 1 na 3 osoby otyłe umiera w ciągu 10 lat (niezależnie od wieku).
- Okolica krzyżowa osoby ważącej 120 kg dźwiga ciężar ok. 75 kg.
- 2 tysiące kcal - tyle energii dziennie potrzebuje przeciętnie dorosły. Jeśli będziesz jeść mniej, schudniesz. Jeśli codziennie zjesz np. dodatkową czekoladkę (ok. 70 kcal), po roku przybędą ci prawie 4 kg!
- Co 10 Polak między posiłkami sięga po alkohol.
SPRAWDŹ, CZY TO JUŻ OTYŁOŚĆ
Do stwierdzenia otyłości stosuje się kilka przybliżonych metod, np. pomiar grubości fałdu skórnego. Można też sprawdzić, czy to już otyłość, obliczając dwa wskaźniki swojego ciała:
- BMI (indeks masy ciała) określa, ile kilogramów przypada na mkw. ciała. Wskaźnik ten dobrze odzwierciedla zawartość tkanki tłuszczowej w dorosłym organizmie o przeciętnej budowie.
BMI to stosunek masy ciała do kwadratu wzrostu (wyrażonego w metrach).
Przykładowo osoba o masie ciała 60 kg oraz wzroście 1,7 m oblicza swój BMI w następujący sposób:
60 : (1,7 x 1,7) = 21.
Interpretacja wyniku:
- 18,5-25 - masa ciała prawidłowa
- 25-30 - nadwaga
- 30 - otyłość
<40 - skrajna (olbrzymia) otyłość
Najdłużej żyją osoby, których BMI mieści się w przedziale 18,5-25.
- WHR (waist-hip ratio) to stosunek obwodu talii do obwodu bioder.
Wartość prawidłowa:
- dla mężczyzn - do 1,0;
- dla kobiet - do 0,8.
Przyjmuje się też, że obwód talii nie powinien przekraczać połowy wzrostu.
Zmień swoje życie raz na zawsze!
UMÓW SIĘ NA BEZPŁATNĄ KONSULTACJĘ